Turbo Şarj

Turbo Şarj, motora atmosferik basıncın üzerinde hava vererek küçük hacimli motordan daha yüksek güç alınmasını sağlayan, hareketini egzoz gazının dışarı çıkma basıncından alan bir çeşit pompadır. Türbin ve kompresör olmak üzere iki adet pervaneye sahiptir.Salyangoz biçimindeki turboda bir milin iki ucunda pervane şeklinde kanatçıklar bulunur. Egzozdan çıkan gazlar türbini döndürür. Diğer uçtaki türbinle birlikte dönen kompresör ise motora giren havanın akışını hızlandırıp daha fazla hava girmesini sağlar. Turbo şarj motorun çalışmaya başladığı andan itibaren çalışır, fakat gönderdiği basıncın atmosfer basıncını (1 Bar’ı) geçip maksimuma ulaşması için daha hızlı dönmesi gerekir, bunun için de motor devrinin dizel motorlarda 1750-2000 devri geçmesi gerekir. Yani turbo şarj belirli bir devirden sonra motora maksimum basınçlı hava göndererek torkun artmasını sağlıyor. Araç sürücülerinin çekişin artmasıyla turbo devreye girdi denilen bu olay, turbonun maksimum basınca ulaşmış olmasıdır. Aslında turbo hep devrededir.

Buna rağmen turbo şarjın araçta en çok kullanılan devir aralıklarında (1500-3000) yeterli hava beslemesini yapması için çeşitli geliştirmeler yapılmıştır, örneğin değişken geometrili turbo şarj, düşük-orta motor devirlerinde de yeterli basınçlı hava beslemesini yapabilmekte, tork’u arttırmaktadır. Salyangoz biçimindeki turboda bir milin iki ucunda pervane şeklinde kanatçıklar bulunur. Egzozdan çıkan gazlar türbini döndürür. Diğer uçtaki türbinle birlikte dönen kompresör ise motora giren havanın akışını hızlandırıp daha fazla hava girmesini sağlar.

Turbo Şarj temel olarak bir hava pompasıdır. “Yanma-güç” sonrası motoru terk eden sıcak egzoz gazları Turbo şarjın türbin pervanesine yönlendirir ve onu döndürür. Türbin pervanesi şaft vasıtasıyla kompresör pervanesine bağlıdır. Türbin pervanesi döndüğü sürece kompresör pervanesini de döner. Kompresör pervanesinin dönüşü esnasında temiz hava içeri çekilir ve motorun manifold soğutucu üzerinden yanma hücresine gönderilmeden önce sıkıştırılır.

Turbo Şarj Arıza Belirtileri Nelerdir?

Turbo Şarj arızalarının birçok belirtisi vardır. Bunlardan bazıları fiziksel ve görsel olarak anlaşılabileceği gibi, bazıları ise uzman kişiler tarafından detaylı bir inceleme sonucu belirlenebilmektedir. Başlıca arıza belirtileri şu şekildedir.

• Arıza lambası yanar (yeni araçlarda),
• Aracın çekişi düşer, yakıt sarfiyatı artar,
• Turbodan anormal ses gelir-Turbo arıza sesi (ötme-siren gibi) (normal kulağa hoş gelen hafif ıslık sesinden farklı-şiddetli ses),
• Motor yağ eksiltir,
• Turbo basıncı düşer,
• Egzozdan aşırı duman (gri-mavi) çıkar.

Turbo Şarj Arıza Nedenleri Nelerdir?

• Yetersiz yağlama: Turbo şarjlı araçlarda yağın eksilmemesine önem gösterilmelidir. Yağlamanın yetersizlik boyutuna göre, mil ve yataklar sürtünerek aşınabilir, boşluk yapabilir, ses yapabilir.
• Kalitesiz yağ kullanımı: Mutlaka üretici firmanı önerdiği özellikteki yağ kullanılmalıdır. Turbolu motorlar için yağın sentetik olması önemlidir. Kalitesiz yağ, yüksek sıcaklıkta yağlama özelliğini kaybeder, viskozitesi turbo için uygun olmaz, turbo yataklarını yeterince yağlayamaz, turbo arıza yapar.
• Yağ Değişiminin Zamanında Yapılmaması: Periyodik bakım zamanlarına dikkat edilmesi gerekir, motor yağı azaldığında veya çok geç değiştirildiğinde, yağın özelliği kaybolacağından dolayı, turbo arızasına sebep olabilir.
• Turbo Mili, Yataklar ve Burçların Boşluk Yapması: Bazen bir arızadan kaynaklanmasa bile, turbonun kullanımından dolayı zamanla mil-yatak-burçlar aşınabilir, boşluk yapabilir. Bu durumda turbo ötme sesi yapacaktır. Bu gibi durumlarda turbo revizyon yapılarak tamir edilebilir.
• Turbo Hava Girişine Katı Parçaların Girmesi: Turbonun hava girişine katı yabancı parçacıkların girmesi (metal parçacıklar), çok hızlı dönen kanatçıkların yamulmasına veya kırılmasına sebep olur. Egzoz tarafındaki türbin kanatçıklarına da yabancı katı parçacıkların çarpması, kanatçıkları bozar.
• Aşırı Yüksek Sıcaklıktaki Egzoz Gazı: Egzoz gazının çok sıcak olması, motorun aşırı sıkıştırılması, turbonun yetersiz soğutulması, turbo milinin yataklarını bozabilir, salyangoz gövdenin eğilmesine ve kanatçıklara sürtmesine sebep olabilir.

Turbo Şarjlı Araç Kullanılırken Dikkat Edilecek Hususlar

Turbo şarj, motor yağıyla yağlanır, motor yağı yağ pompası tarafından motor yağ kanalarına ve turbo şarjın yağ giriş kanalına basılır. Motoru çalıştırıp birkaç saniye sonra hemen stop etmek turboya zarar verir, çünkü turbo hızla dönmeye başlamıştır ve motoru stop ettiğinizden dolayı, motor yağı henüz turboyu yeterince yağlamamıştır. Üstelik motor soğuksa, soğuk motorda yağın yağlama özelliği daha da azdır.

Orta ve yüksek devirli araç kullanımı yaptığınız bir yolculuktan sonra, motorun 1-2 dakika rölantide çalışmasına izin verin, böylece yağlama devam ederken turbo yavaşlasın. Motoru stop ettikten sonra, turbo mili hızla dönmeye devam eder, durması biraz zaman alır. Aracı durdurup hemen stop ederseniz, turbo hızla dönerken, turbonun yağlamasını kesmiş olursunuz. Bu durumda mil ve mil yatakları, burçlar yağsız çalıştığından aşınır, boşluk yapar.

Turbo Şarj Arızası Araca Zarar Verir mi?

Turbonun arızalanması, motordaki yanma verimini düşürür, motor çekişi düşer, yakıt sarfiyatı artar. Turbo arızası motora direkt olarak ciddi zarar vermez fakat, yetersiz hava beslemesi ve kötü yanma, motorda titreşimli çalışmaya sebep olacağından, piston-biyel-supap sistemi üzerinde olumsuz etkisi olacaktır. Olası bir turbo şarj arızası, egzoz sistemine direkt zarar verecektir, egzoz emisyonları artar, egzoz gazındaki partikül ve bileşenlerin oranı artar, katalitik konvertöre ve dizel partikül filtresine zarar verir.

Turbo Şarj Fiyatları ise arabanın modeline, üretim yılına ve markasına göre değişiklik göstermektedir.